بررسی و تحلیل اسطوره ی کیخسرو بر پایه ی متون اوستایی و پهلوی و شاهنامه

چکید? تمام نما: الف. موضوع و طرح مسأله ( اهمیت موضوع و هدف ): کیخسرو یکی از ایزد - پهلوانان باستانی ایران است که ویژگی های او در متون اوستایی، نوشته های پهلوی و شاهنام? فردوسی بیان شده است. چهره ای که از این شخصیّت در این متون، به ویژه در شاهنامه، ترسیم شدهپادشاهی مقتدر با ویژگیِ جنگجویانه و پهلوانانه است که در نهایت، با نگرشی عارفانه و معنوی، از جهان مادی دست می شوید تا با عروج به جهان مینویی، در پایان جهان و هنگام فرشگرد سازی، با یاری دادن به سوشیانس، آخرین منجی زرتشتی، خویشکاریِ خود را کامل کند. به همین دلیل، همانند فریدون، سیمایی پهلوانی و عرفانی در اساطیر ایران از وی ترسیم شده است. بی شک کیخسرو پس از جمشید، پادشاه افسانه ای ایران، یگانه فردی بود که فرّ را به طور کامل در اختیار داشت و به همین دلیل، در اساطیر ایران به مقام جاودانگی رسید. رفتار و کنش های وی، به ویژه در شاهنامه، نشان دهند? پادشاهی آرمانی در جهان مادی است که با پیوند اسطور? او به آخرالزمان، پادشاهیِ معنوی در پایان جهان را هم برعهده خواهد گرفت. ب. مبانی نظری شامل مرور مختصری از منابع و چارچوپ نظری و پرسش ها و فرضیه ها: کوشش نگارنده در گام نخست، نشان دادن دگرگونی هایِ احتمالی اسطور? کیخسرو، در گذر از متون اوستایی به پهلوی و در نهایت شاهنامه است. پس از آن سعی می شود تا با بیان کردن بحثی کامل از فرّ و فرّهمندیِ کیخسرو، انواع گوناگون فرّ، به ویژه معنایِ دقیق فرّ ناگرفتنی و ارتباط آن با جاودانگیِ کیخسرو روشن شود. در نهایت علاوه بر مقایس? اسطور? زندگیِ کیخسرو در شاهنامه، با افسان? زندگیِ کوروش که در متون تاریخیِ کهن بیان شده است، و به دست دادن دیدی تازه از این برابری، ویژگی هایِ عرفانی زندگیِ این شخصیّت، به ویژه در شاهنامه، نمایان می شود. پرسش هایِ پژوهش: 1.وجوه اشتراک و افتراق شخصیّت کیخسرو در متون اوستایی و پهلوی و شاهنامه، چیست؟ 2. آیا کیخسرو در اساطیر ایران مانند جمشید، فرّ ایزدی را به طور کامل در اختیار دارد؟ 3. کیخسرو در اساطیر ایرانی چگونه به فردی جاودانه تبدیل می شود؟ فرضیه هایِ پژوهش: فرضی? نخست آن است که شخصیّت کیخسرو در متون اوستایی و پهلوی و شاهنامه، در بسیاری از موارد مطابقت دارد و در برخی موارد دیگر دستخوش دگرگونی شده است؛ فرضی? دوم آن است که کیخسرو بنابر متون اوستایی و پهلوی و شاهنامه، نمایانگر شخصیّت شاه – موبد یا شاه – پیامبر در اساطیر ایرانی است؛ فرضی? سوم آن است که کیخسرو با به دست آوردن فرّ آسیب ناپذیر ( فرّ ناگرفتنی ) یا همان axvarvtaxvarvnah ، در اساطیر ایران به فردی جاودانه تبدیل می شود. ج. نتیجه گیری: در تاریخ اساطیری ایران، کیخسرو شخصیّتی است که ویژگی هایِ پادشاهی آرمانی و پهلوانی جنگجو و رُوحانیِ عارف مسلک را، هر سه با هم داراست. او در متون اوستایی و پهلوی، موفق شد با کشتن افراسیاب - که نمایند? نیروی اهریمن بر روی زمین بود- فرّ آسیب ناپذیر یا همان axvarvtaxvarvnah- را به دست آورد و با در اختیار داشتن این فرّ، توانست جایگاه جاودانه ای در آیین زرتشتی کسب کند. این امر سبب شد تا پادشاهی کیخسرو در گیتی به پادشاهی معنوی وی در جهان مینویی، پیوند بخورد؛ اما اسطور? کیخسرو در شاهنامه، جریان تکاملی خود را طی می کند و ویژگی های شخصیّتیِ وی، در آن جا بیشتر نمایان می شود. در شاهنامه، کیخسرو پس از کشتن افراسیاب و انجام خویشکاریِ خود در گیتی، با نگرشی عرفانی و معنوی، در اوج قدرت دست از جهان مادی شُست و از دید همگان ناپدید شد.